Het boek en het weblog zijn van voorbijgaande aard

De iPad is nog niet eens zo heel lang op de markt en wordt in Nederland zelfs vandaag pas officieel gelanceerd, of er is al een applicatie die het van leuk of handig hebbedingetje naar een serieuze nieuwe vorm van publiceren kan tillen. Uitgevers van boeken en tijdschriften kunnen de borst nat maken, maar ook de traditionele website kan nu wel eens echt zijn tijd gehad hebben. Ik ga hier niet de daadwerkelijke dood van het boek, de krant of de weblog aankondigen, deze zullen waarschijnlijk blijven bestaan, de vraag is alleen: in welke ‘oplage’?

Ook zonder het enthousiasme van Scoble kunnen we zien dat Flipboard een interessante applicatie is en dat is vooral omdat deze ons, letterlijk, het web op een andere manier laat zien. En daarmee komen we bij de veranderingen die er gaan komen in ‘publiceren’. Het gaat dan uiteindelijk niet eens om de iPad, of zelfs Flipboard, de iPad leest zelfs niet eens per se het prettigst. Van alle tablets werkt hij misschien wel het fijnste en ziet er in ieder geval een stuk beter uit dan alle e-readers, die stuk voor stuk door een ontwerper uit eind jaren ’70 in elkaar gezet lijken te zijn. Uiteindelijk gaat het om de manier van informatie weergeven, die met Flipboard voor de iPad een echt begin heeft gekregen.

Informatie in een nieuwe vorm

Het begon zelfs iets eerder, met weblogs, aggregators en Twitter: allemaal manieren om vaak bestaande werken of basic informatie in een nieuwe vorm aan te bieden. Tot frustratie van menig kranten hoofdredacteur goten weblogs nieuws in een handig formaat (en boden dat gratis aan) waar bezoekers hun eigen weg mee konden gaan. Toch hebben papieren uitgaven en veel weblogs één ding gemeen, ze zijn vrij statisch, ze hebben een layout waarin je de informatie gepresenteerd krijgt en waar je binnen vast zit. Eigenlijk een enorme beperking, internet introduceerde wel hypertekstuele opties, en zelfs boeken proberen een niet-lineaire leesmethode te bevorderen wanneer het bijvoorbeeld een lesmethode betreft, maar het blijft vaak wel erg beperkt.

Waarom zou je informatie op een bepaalde manier tot je moeten nemen, met dit filmpje daar, dat plaatje hier, in 5 alinea’s tekst… Dat is een vraag die weblogs vaak al opriepen, kranten steeds verder marginaliseren, maar waar niemand nog een heel bevredigend alternatief op geboden heeft. Flipboard is belangrijk omdat het laat zien hoe het ook kan: teksten, social media contacten, tweets, in nu eens een heel andere vorm: een magazine achtige vorm, waar je vervolgens dingen kunt uitlichten.

Layout bepaling aan de gebruikerskant

Natuurlijk zijn er ook nu beperkingen, maar de betekenis is duidelijk: uitgevers zullen zich er van bewust moeten zijn dat de tijd dat ze ook mogen bepalen hoe iets er uit ziet tot het verleden kan gaan behoren. Een nieuwe beperking zo je wilt: als uitgever of schrijven bepaal je niet langer het precieze beeld dat de lezer of kijker ziet; je bepaalt alleen de inhoud, of liever: de mogelijke inhoud. Layout niet langer aan de kant van de maker lijkt een rare en verre stap, maar een applicatie als Flipboard en ook alle andere custom clients voor bijvoorbeeld Twitter laten zien dat het kan: layout wordt pas aan gebruikerskant bepaald, laat de maker maar met alleen de content komen. Ook weblogs zullen moeten gaan bedenken hoe ze hier mee om kunnen gaan, of ze lopen het risico hetzelfde lot te ondergaan als de door hen belachelijk gemaakte dode bomen.

‘Oude’ publicatie methoden zullen, in een niche, wel blijven bestaan en zijn in zoverre niet van voorbijgaande aard. Maar het blijft wel een heel specifieke (kunst)vorm, met haar eigen regels en beperkingen. Voor de grotere massa aan informatie zullen we nu moeten kijken hoe we straks op een semantisch web kunnen zorgen dat informatie makkelijk gerangschikt kan worden in allerlei mogelijke vormen layout. Waar we ons nu druk kunnen maken om beveiliging, layout en plaats van een publicatie zullen deze overwegingen overbodig gemaakt worden door de opkomst van de variabele layout. Alles moet in een nieuwe standaard gegoten kunnen worden zodat we altijd en overal informatie in ons eigen dagelijkse ‘magazine’ kunnen lezen, apparaat onafhankelijk. De enige die nog roet in het eten zou kunnen gooien lijkt Apple, door apparaat onafhankelijkheid tot een theoretisch verhaal te reduceren, waar straks iedereen in de praktijk met een wit apparaat van Jobs werkt. Maar zover zal het toch niet komen, toch?

Dit artikel verscheen eerder op Bijgespijkerd.nl »