Hoe spreek je ‘meme’ nu uit?

Regelmatig vragen mensen zich nog af hoe je meme nu precies uitspreekt. We hebben het dan hier over ‘meme’ als in ‘internetmeme’, al is het woord ouder dan je wellicht zou denken. Het woord ‘meme’ werd bedacht door bioloog Richard Dawkins, naast zijn werken over evolutie vooral bekend van zijn atheïstische betogen en boeken als The God Delusion (God als misvatting). ‘Meme’ werd door hem omschreven in The Selfish Gene, voor het eerst uitgegeven in 1976, het woord is dus inmiddels meer dan 35 jaar oud.

Een meme is een bepaalde ‘eenheid’ van cultuur; het is een ‘idee’, gedrag of ‘stijl’ dat cultureel wordt doorgegeven. Je kunt daarbij denken aan een melodie, afbeelding of ‘mode’; allemaal ideeën die steeds worden doorgegeven en herhaald. In navolging van de in het boek beschreven genes, zal meme dus ook wel op ‘gene’ moeten lijken qua uitspraak.

De uitspraak van meme

Volgens Dawkins, die de term bedacht, moet ‘meme’ worden uitgesproken zodat het rijmt op het Engelse ‘cream‘. Voor Nederlanders ligt de uitspraak dus dichter bij ‘miem’ dan bij ‘mehmeh’, zoals sommigen denken dat je het wellicht zou moeten uitspreken.

De verwarring ontstaat waarschijnlijk door woorden als het uit het Grieks afgeleide ‘mimeme’ of het Franse ‘même’. Dawkins zelf zegt in The Selfish Gene over de door hem bedachte term: “‘Mimeme’ comes from a suitable Greek root, but I want a monosyllable that sounds a bit like ‘gene'”, waarbij hij zich voor deze afkorting direct verontschuldigt  tegenover zijn classicistische vrienden. Dawkins vervolgt “It should be pronounced to rhyme with ‘cream’“.

Duidelijk dus; ‘meme’ spreken we in Nederland gewoon grofweg uit als ‘miem’, al zullen taalkundigen wellicht zeggen dat een uitspraak sowieso nooit vast ligt, maar ook kan evolueren. Het boek van Richard Dawkins, The Selfish Gene, is overigens sowieso een aanrader, maar wordt op het gebied van internet-memes verrassend weinig aangehaald. En dat terwijl de repetitiviteit, doorgifte en evolutie van memes nog nooit zo duidelijk was als nu.